Роня, дачка разбойніка

Рухаемся далей!

 

Аднойчы Маціс зразумеў (і як жа яму гэта не спадабалася), што час прыспеў, і трэба адпускаць дачку гуляць у лесе, каб яна вучылася выжываць і была бліжэй да прыроды.

 

Перад тым як дазволіць ёй ісці адной у лес, Маціс даў Роні цудоўную параду і навучыў яе: нічога не баяцца ў ягоным лесе, таму што ўсе пачвары адчуваюць страх і жах і ляцяць на іх з яшчэ большай ахвотай.

 

І Роня пачала вучыцца нічога не баяцца і сцерагчыся небяспекі. 

 

Зараз прапаную вам паслухаць запіс пра тое, як Роня бавіла час на волі. А потым раскажаце, что пачулі. (Слухаем 4 урыўкі, абгаворваем, што на запісах і якая пара года адлюстравана).

 

Трэк "Восень" / Трэк "Лета" / Трэк "Зіма" / Трэк "Восень"

 

Дзякуй за адказы. А якая пара года вам падабаецца больш за ўсё і чаму?

 

А колькі вас сёння ў гэтай зале і колькі было разбойнікаў?

Ведаеце, аўтары мастацкай літаратуры ніколі нічога не робяць так проста. Як мяркуеце, а што гэта за лічба такая 12? (сімвалізуе поспех, шчаслівая лічба, тузін, месяцы года, лічбы на гадзінніку, знакі задыяку, колькасць вучняў Хрыста і рыцараў Круглага стала караля Артура, пасля дня народзінаў 12 дзён змогуць даць напрамак для наступнага года жыцця).

 

Частка 3, падарожная

 

Добра! Ну, а я вам раскажу, што было далей. Аднойчы каля расколіны (я вам пра яе казала напачатку), якая падзяляла замак на дзве часткі, дзяўчынка сустрэла хлопчыка – Бірка, сына атамана Боркі (заклятага ворага Маціса). Здагадаецеся, колькі было разбойнікаў у ягонай шайцы? Так, 12! 

 

Як вы разумееце, Бірк з Роняй былі падобныя адзін да аднаго. Здагадаецеся, чаму? Калі нарадзіўся хлопец? У тую самую навальнiчную ноч, што i Роня! 

 

Няглездячы на тое, што іх бацькі былі заклятымі ворагамі, дзеці змаглі пасябраваць і разам гулялі, шукалі сабе цiкавосткі і нават выратоўвалі жыццё адзін аднаму. Аднойчы адбылося так, што дзеці вымушаны былі нават сысці з дому і пасяліцца ў мядзвежай пячоры. Але пра ўсё гэта падрабязна вы самастойна прачытаеце ў аповесці, згодныя?

 

Ну, а мы зараз уявім з вамі, што самі блукаем у цемры па адным з падземных ходаў замка разбойнікаў. А каб не згубіцца, прапаную вам падзяліцца на дзве каманды – першы шэраг і другі. 

 

Памочнікі перадаюць першаму вандроўніку канец вяроўкі – паса –  а вы перадавайце яго наступнаму. Самі пачынайце прасоўвацца наперад уздоўж вяроўкі. Вы будзеце знаходзіць на сваім шляху мяшэчкі з нечым цікавым; паспрабуйце здагадацца, што там ляжыць. І рухайцеся далей. 

 

А мэта падарожжа – стол у вялікай зале замка Маціса. Сядайце, а можаце і пастаяць, калі зручней. Што было на вяроўцы ў мяшэчках. На стале ў вас кошык з мяшэчкамі з вашай вяроўкі. Паспрабуйце даведацца яшчэ раз, што там. … А ці складана было пазнаць, што ляжыць у мяшэчках? (калі трэба памяняемся кошыкамі) 

 

Частка 4, моўная

 

Сябры, ці памятаеце на якой мове была напісана аповесць? А як яна гучыць па-беларуску? Навогул, на якой мове вам было б зручней яе чытаць?

 

Паколькі мы з вамі беларусы, прапаную гульню ў тлумачэнні. Я называю вам слова, якое сустракаецца у творы, а вы яго значэнне, але выключна па-беларуску.  

 

Пачнем з простых: падтакнуць, караскацца, саслізнуць з валуна, зрывістыя скалы. 

 

А цяпер трохі цяжэйшыя: гайдацца, рабаваць, сцяміць, надоечы, няўрымса, торгаць.

(да кожнага слова ёсць падказка з кантэксту, калі трэба -  слухаем): 

 

Роня часам пхала лыжку, ад чаго нават бровы Маціса аказваліся ў кашы. Калі гэта здарылася ўпершыню, разбойнікі зарагаталі так гучна, што Роня спалохалася і заплакала. Але неўзабаве сцяміла, што зрабіла нешта вясёлае, таму намагалася пацэліць па лыжцы і вельмі смяшыла разбойнікаў. 

 

Там, у вузкім горным перахозде паміж лесам Боркі і лесам Маціса, заўсёды хаваліся разбойнікі. Вандроўнікам, зрэшты, было ўсё адно, хто іх рабаваў. Але Мацісу і Борку — не. Яны біліся за здабычу, як драпежныя птушкі, а часам і рабавалі адзін аднаго, калі не хапала спажывы. 

 

Вакол возера ляжалі вялікія замшэлыя валуны, на якія можна  было караскацца, і раслі высокія яліны ды сосны, на чыіхі галінах можна было гайдацца.

 

— Не будзь Борка такі дурны, я б яго нават пашкадаваў, — аднойчы ўвечары сказаў Маціс. — Надоечы (напярэдадні, нядауна,   жаўнеры зладзілі ў лесе аблаву. 

 

Роня падымалася з першымі промнямі і, якое б ні было надвор’е, бегла ў лес, а Лувіса клала ёй у скураны мяшэчак акраец хлеба і біклажку малака.

— Відаць, што ты нарадзілася ў навальнічную ноч, — казала Лувіса. — Такія дзеці заўсёды няўрымсы. 

 

Роня адразу адчула, як пас балюча сціскае бакі. Яна стагнала кожны раз, калі Бірк торгаў, узбіраючыся наверх.

 

Раскажыце, было цяжка тлумачыць словы? А чаму? Ці ўсе словы былі зразумелыя, альбо вы здагадваліся з кантэксту?

Частка 5, салодкая (ці не, як атрымаецца)

 

Ведаеце, дзеці – Роня і Бірк – вельмі добра адчувалі навакольны свет. Шанавалі прыроду, ведалі як з ёю сябраваць. Умелі радавацца ўсяму, нават самаму простаму. І аднойчы дзяўчынка рассказала Бірку рэцэпт свайго ўлюбёнага пірага. Як вам падаецца,  з чаго яна яго спякла? Што дадавала для смаку? 

 

На самой справе, пірог атрымаўся выдатны, ну а я вам прачытаю ўрывак з аповесці, дзе пра гэта гаворыцца: 

 

— Я збіраю лета, як дзікія пчолы — мёд, — казала яна. — Рыхтую вялікія запасы лета, каб сілкавацца, калі… будзе ўжо не лета. Ведаеш якія?

І яна стала распавядаць: 

— Такі агромністы пірог з усходаў, чарнічніку, поўнага ягад, вяснушак, якіх безліч на тваіх руках, і месяцовай дарожкі на рацэ ўночы, і зорнага неба, і лесу ў паўдзённую спёку, калі сонца скача па соснах, і цёплага вечаровага дажджу; і ў гэтым пірагу
усё-ўсё: і вавёркі, і лісы, і зайцы, і ласі, і дзікія коні, увесь наш табун, і калі мы плаваем, і калі ездзім верхам, вось, бачыш, пірог з усяго, што ёсць лета! 

— Выдатна атрымліваецца! — захапіўся Бірк. — Пячы такія заўсёды!

 

Прапаную кожнаму з вас уявіць, з чаго б вы пяклі ваш выдатны пірог. Што б вы дадалі ў яго? Ён складаецца з некалькіх ярусаў. І кожны з іх вельмі важны для вас… Хто хоча, можаце падзяліцца думкамі?

    

Шаноўныя, зараз прыспеў нам з вамі час трошкі папрацаваць сваімі рукамі і зрабіць нешта значнае для сябе. 

 

Калі гэты пірог з’явіўся ў вашым уяўленні, трэба яго неяк матэрыялізаваць. Зараз кожнаму з вас мы дадзім падрыхтаваны макет пірага/торта, а затым я буду раздаваць рознакаляровыя маркеры для таго, каб вы размалявалі і ўпрыгожылі вашыя кандытэрскія вырабы як падабаецца. Буду называць колер, а вы запамінайце яго, а потым перадавайце сваім суседзям.

 

Таксама ў нас ёсць рознакаляровыя алоўкі. Калі трэба, можаце дадаць і нейкія ўпрыгожванні з іх дапамогай. Малюйце і ўяўляйце ваш пірог, тое, што вы жадаеце ў ім бачыць!

Гатовыя? Я ўпэўнена, што ў вас выдатна атрымалася! Хутка вы зможаце паглядзець, што ў вас атрымалася. 

 

Частка 6, развітальная 

 

Сябры, нашая сутрэча амаль скончана. Але я б хацела, каб мы зрабілі зрабілі яшчэ адну цікавую рэч.

 

У нашай Роні была цудоўная традыцыя. Пасля цяжкага перыяда ў жыціі – для Роні гэта была зіма, яна сыходзіла глыбока ў лес, і каб пазбавіцца цяжкіх успамінаў і перагарнуць новую старонку свайго жыцця, ведаеце, што яна рабіла? … Яна выкрыквала вясновы крык. Гэта было падобна да крыку драпежнай птушкі. Гэты крык – аднаўленне, новы старт, нешта прыемнае наперадзе. 

 

Глядзіце, што вас зараз чакае? – канікулы! Дык давайце павітаем канікулы вясновым крыкам! Адзін-два-тры!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

 

Выдатна! Дзякуй, сябры! 

Час развітвацца, дарагія!

 

Буду раіць вам прачытаць самастойна аповесць “Роня, дачка разбойніка”. Мне здаецца, кожны можа знайсці ў ёй нешта карыснае для сябе: яна і для бацькоў падлеткаў, і для дзетак, якія мяркуюць, што іх не разумеюць, і для тых, хто любіць прыроду і жывёл, і для тых, хто нічога пра яе не ведае. Пра сяброўства і вырашэнне канфліктаў. І нават пра містычных істот.

Развітваемся з вамі, да пабачэння!

---